1. Zavisnost je složena, ali izlečiva bolest koja utiče na mozak i ponašanje osobe. Droge menjaju strukturu i funkciju mozga, što dovodi do promena koje opstaju dugo nakon prestanka zloupotrebe droga.
Ovo može objasniti zašto su zavisnici u riziku za recidiv čak i nakon dužeg perioda apstinencije i pored saznanja o potencijalno razornim posledicama droga.
2. Ne postoji jedinstven pristup u lečenju koji je pogodan za svakoga. Lečenje zavisi od vrste droge i karakteristika pacijenata.
Usklađivanje uslova lečenja, intervencija i usluga sa specifičnim problemima i potrebama pacijenta je od ključnog značaja za njegov ili njen krajnji uspeh u povratku u zdravo funkcionisanje u porodici, na radnom mestu i u društvu.
3. Lečenje treba da bude lako dostupno. Zbog toga što su zavisnici često nesigurni oko započinjanja lečenja, dostupnost kvalitetnih usluga u trenutku kada su zavisnici spremni za lečenje je od velike važnosti.
Potencijalni pacijenti mogu odustati od lečenja ako lečenje nije odmah dostupno ili lako dostupno. Kao i kod drugih hroničnih bolesti, što se ranije pristupi lečenju tokom procesa razvoja bolesti, to je veća verovatnoća izlečenja.
4. Efikasno lečenje treba da ima odgovor na brojne potrebe pojedinca, a ne samo na njegovu ili njenu zloupotrebu doga.
Da bi bilo efikasno, lečenje treba da uzme u obzir rešavanje problema zloupotrebe droga i sve povezane medicinske, psihološke, socijalne, profesionalne i pravne probleme.
Takođe je važno da lečenje bude prilagođeno uzrastu, polu, nacionalnoj pripadnosti i kulturi iz koje pojedinac dolazi.
5. Ostajanje u lečenju adekvatan vremenski period je od ključnog značaja za njegov uspeh.
Odgovarajuće trajanje lečenja za određenog pacijenta zavisi od vrste i stepena problema i njegovih potreba. Istraživanja pokazuju da je većini zavisnika potrebno najmanje 12 meseci u lečenju kako bi značajno povećali verovatnoću trajnog prestanka zloupotrebe droga, kao i da se najbolji rezultati javljaju sa dužim trajanjem lečenja.
Oporavak od bolesti zavisnosti je dugotrajan proces i često zahteva više epizoda lečenja. Kao i kod drugih hroničnih bolesti, recidivi, odnosno ponovna zloupotreba droga mogu se dogoditi i znak je da lečenje treba nastaviti ili drugačije postaviti.
Zbog toga što pojedini pacijenti prerano napuštaju lečenje, programi lečenja treba da obuhvataju i strategije za veće angažovanje pacijenata i njihovo duže zadržavanje u lečenju.
6. Kognitivno-bihejvioralna terapija koja uključuje pojedinca, porodicu ili grupno savetovanje je najčešće korišćen oblik lečenja bolesti zavisnosti.
Lečenje uključuje rad na motivisanju pacijenta da promeni svoje ponašanje, obezbeđivanje motivacije za apstinenciju, izgradnju veština za odupiranje zloupotrebi droga, uvođenje konstruktivnih i nagrađujućih aktivnosti umesto aktivnosti povezanih sa zloupotrebom droge, poboljšanje sposobnosti rešavanja problema i omogućavanje boljih međuljudskih odnosa.
Isto tako, učešće u grupnoj terapiji i drugim programima vršnjačke podrške tokom i nakon tretmana može da doprinese održavanju uspešne apstinencije.
7. Medikamenti odnosno lekovi su važan element lečenja većine pacijenata, naročito u kombinaciji sa psihoterapijom.
Na primer, Buprenorfin i Nalorex su efikasni u pomaganju zavisnicima od heroina i drugih opijata da stabilizuju svoje živote i smanje rizik od recidiva (povratka u problem).
Campral i Esperal su efikasni lekovi za lečenje zavisnosti od alkohola.
8. Lečenje pojedinačnog pacijenta potrebno je kontinuirano evaluirati i, ako je neophodno, s vremena na vreme modifikovati, kako bi bilo u skladu sa promenljivim potrebama samog pacijenta.
Pacijentu mogu biti potrebne različite kombinacije usluga i elemenata tretmana tokom lečenja i oporavka:
- Pored savetovanja ili psihoterapije
- pacijentu mogu biti neophodni lekovi
- medicinske usluge
- porodična terapija
- uputstva za roditelje
- profesionalna rehabilitacija i/ili socijalne i pravne usluge
Za mnoge pacijente, pristup kontinuirane podrške daje najbolje rezultate, dok intenzitet tretmana treba da varira u skladu sa promenljivim potrebama same osobe.
9. Mnogi zavisnici imaju i druge mentalne poremećaje.
Zloupotreba droga i zavisnost su često upareni sa drugim mentalnim oboljenjima, zbog čega je važno uporedo raditi i na otklanjanju ili ublažavanju i jednih i drugih problema.
Nekada je u toku lečenja potrebno uključiti i medikamentoznu terapiju koja pokriva i problem zavisnosti i problem drugih mentalnih poremećaja.
10. Proces detoksikacije je samo prva faza lečenja bolesti zavisnosti i sama po sebi nije dovoljna da otkloni posledice dugoročne zloupotrebe droga.
Iako detoksikacija sigurno može ublažiti akutne fizičke simptome apstinencijalne krize i, za neke pacijente, otvoriti put za efikasno dugoročno lečenje bolesti zavisnosti, sama po sebi je retko dovoljna da pomogne zavisnicima u postizanju dugoročne apstinencije.
Zbog toga bi pacijente trebalo ohrabriti da nastave lečenje sa fazama lečenja koje slede nakon detoksikacije.
Rad na motivisanju pacijenta i njegove porodice za lečenje već tokom detoksikacije može da ima veliki uticaj na uspešno prolaženje pacijenta kroz sve faze lečenja..
11. Lečenje ne mora nužno da bude dobrovoljno da bi bilo i efikasno. Metode sankcionisanja ili dobijanja beneficije od strane porodice, sticanje uslova za zapošljavanje i/ili uključivanje sudskih mera može značajno povećati broj pacijenata koji započinju lečenje, koji ostaju u lečenju i na kraju broj uspešno izlečenih pacijenata.
12. Zloupotreba droga i alkohola tokom lečenja se mora kontinuirano pratiti, jer se recidivi tokom lečenja mogu pojaviti.
Pacijenti znaju da se njihova zloupotreba droga onemogućava tokom lečenja i to saznanje im može predstavljati snažan podsticaj i pomoći im da odole iskušenju da zloupotrebe drogu.
Ovo praćenje je takođe i rani pokazatelj povratka zloupotrebe droga, signalizira moguću potrebu da se prilagodi plan lečenja pojedinca kako bi se bolje izašlo u susret njegovim potrebama.
13. Programi lečenja treba da obuhvate:
- testiranje pacijenata na prisustvo HIV/AIDS-a, hepatitisa B i C i drugih zaraznih bolesti
- pružanje saveta za smanjenja rizika od zaraze
- a treba i da omoguće upućivanje pacijenata na lečenje zaraznih bolesti, ako je potrebno
Tipično je da se lečenje zavisnosti bavi nekim od ponašanja zavisnika koja dovode u rizik od zaraznih bolesti.
Savetovanje koje je usmereno na smanjenje rizika od zaraznih bolesti može da pomogne pacijentima da dodatno smanje ili izbegnu ponašanje koje je povezano sa uzimanjem droga i drugim rizičnim ponašanjem.
Savetovanje takođe može pomoći onima koji su već zaraženi da upravljaju svojom bolešču.
Osim toga, učestvovanje u lečenju bolesti zavisnosti može povećati odgovornost pacijenta i prema lečenju postojećih zaraznih bolesti.